باسمه تعالی

ترسیم وضعیت پوشش در یک جامعه

یک نقشه‌ی مهندسی فرهنگی لازم است. ما وضع فرهنگی مطلوب کشور را تصویر کنیم و اجزاء متشکل آن را در مقابل خودمان ترسیم کنیم، بعد ببینیم کجاها اولویت دارد، کجاها احتیاج به مراقبت بیشتر دارد؛ به آنجاهائی که در این مدت مغفول‌عنه باقی مانده، برسیم و مسئله را دنبال کنیم؛ یک جاهائی سرمایه‌گذاری بیشتری لازم دارد، به اینها توجه کنیم. این، مهندسی فرهنگی است؛ که خب، کار سختی است

مقام معظم رهبری – ۱۳۹۰/۰۳/۲۳

توضیح پیش از گفتار

پیش فرض۱: قرار نیست ما فرهنگ را داخل مهندسی حل کنیم بلکه صرفاً داریم از مفاهیم مهندسی برای ترسیم مسائل فرهنگی استفاده میکنیم و مهندسی فرهنگی را صرفاً به عنوان تشابه اسمی با مهندسی یکسان می‌دانیم.

پیش فرض۲: مولفه های تقسیم‌بندی اجتماعی زیادی در این بخش وجود دارند. برای مثال طبقه سنی، تفاوت اجتماعی،‌محیط اجتماعی و حتی فصول سال. ما در اینجا سعی میکنیم تا جای امکان یک سیستم ساده را در نظر بگیریم و سعی کنیم روی اجزاء متشکل این ترسیم تمرکز کنیم نه واقعیت‌های پیچیده کننده موضوع.

پیش‌فرض ۳: ابتدا با نگاه کلان به مساله می‌پردازیم و سپس با نگاه خرد.

پیش‌فرض ۴: پوشش مخصوص خانم‌ها نیست و آقایان هم به نسبت کمتر شامل آن هستند.

نمودار توزیع پوشش در جامعه

نمودار های توزیع distribution در آمار برای بررسی وضعیت‌های پراکندگی یک فاکتور در جامعه استفاده می‌شوند. در اینجا فرض میکنیم که بتوانیم پوشش را به عنوان یک شاخص از ۰ تا ۱ تعریف کنیم.

حدود اسلام

با توجه به فاکتورهایی مانند شرایط و باور‌های جامعه ، سن ، تشخیص مراجع عظام حدود اسلامی پوشش در جامعه تعیین می‌شود که تقریباً یک مقدار ثابت است. علاوه بر یک حد مشخص شده خیلی دقیق (در شرایط حاضر چادر ایرانی و پوشش کامل) یک حدود قابل قبول نیز تعریف شده. برای مثال پوشش کامل‌تر همراه با چادر و پوشش مانتو مناسب نیز در محدوده قابل قبول وجود دارد. تسامح اسلام در پوشش کامل‌تر بیشتر از پوشش ناقص تر است.

جمهوری اسلامی و پوشش

در یک حکومت دینی هر گونه پوشش کمتر از حد مورد قبول اسلام یک تخلف قانونی نیز به حساب می‌آید.

حدود عرفی

در یک جامعه برآیند عرف پوشش مورد پذیرش افراد یک حدود عرفی ایجاد میکند. این حد عرفی با محوریت مد جامعه (بیشترین پراکندگی پوشش) و بر اساس میزان پذیرش جامعه در طول زمان متغیر است. یکی از تفاوت‌های جوامع سنتی و مدرن در اندازه این فاکتور پذیرش (τ) و قرینه بودن این عرف است. در جوامع ارزشی پذیرش نسبت به بدپوشی کمتر از پذیرش نسبت به پوشش بیش از عرف است.

جامعه ایده‌ال اسلامی

در جامعه ایده‌ال اسلامی. اکثر افراد جامعه (مد) در محدوده اسلامی و یا در خط تعریف شده پوشش اسلامی هستند. پذیرش و عرف بر اساس همان حدود اسلامی تنظیم شده و هر چه خارج از پوشش اسلامی تعریف می‌شود به عنوان خارج از عرف برداشت خواهد شد.

شرایط فعلی جامعه ما (تخمینی)

با توجه به آنچه در جامعه دیده می‌شود. توزیع پوشش در جامعه ما مشابه توزیع زیر است

مد آن چیزی است که یک فرد با یک نگاه بی طرف و با بررسی نمونه‌های موجود ( و نه نمونه‌های مشاهده شده) به عنوان بیشترین فراوانی پوشش مشاهده میکند. بین مد و حدود اسلامی یک اختلاف به اندازه دلتا δ وجود دارد. که معمولاً این اختلاف به عنوان وضعیت پوشش در اذهان شکل می‌گیرد. با اینکه تعداد زیادی از مردم پوشش مناسبی دارند (حدود ۳۰ درصد) اما بخش کمتر جامعه با پوشش خارج از عرف در نگاه افراد معمولی خود را بزرگ‌تر نشان می‌دهند.

برخورد صلبی در حال حاضر

از آنجا که هر گونه پوشش خارج از حدود اسلامی در کشور ما تخلف قانونی به حساب می‌اید و در صورت وجود تخلف برخوردهای صلبی به صورت تصادفی(کور) صورت میگیرند. در نتیجه بیشتر این برخوردها در محدوده خارج از حدود اسلامی و در حدود عرفی رخ می‌دهند که به نارضایتی در جامعه و اثر عکس (توضیح در بخش خرد) منجر می‌شود.

یکی از دلایل شکست برخورد صلبی

با توجه به آنچه گفته شد بیشتر برخورد های صلبی با بازخورد منفی در جامعه مواجه هست. البته باید در نظر گرفت علاوه بر جامعه هدف عواملی مانند نحوه برخورد و هوشمند بودن آن نیز مؤثر است.

تحلیل نیروهای وجود در تغییر وضعیت

البته در بخش تحلیل خرد بیشتر به این موضوع پرداخته شده اما به طور کلی نیروهای کشش دینی(موافق)، کشش اجتماعی(موافق و مخالف) و کشش قانونی(خنثی و موافق) و نفسانیات (مخالف) برای هر گروه پراکندگی به طور متفاوت اعمال می‌شوند. برای مثال در میان افرادی که پوشش دینی دارند نیروهای مؤثر کشش دینی و کشش اجتماعی است. اما برای افرادی که پوششی خارج از عرف دارند هم فشار قانونی و هم کشش اجتماعی و هم نفسانیات نیروهای مؤثر هستند. برآیند هر نیرو در هر گروه متفاوت است و میتوان به صورت کشیده شده برآورد کرد.

پیش‌بینی آینده طبق روال فعلی

لذا پیش‌بینی می‌شود طبق روال فعلی شرایط آینده جامعه به صورت زیر باشد.

هدف دشمن برهنگی نیست

هدف دشمن نه کاهش سطح پوشش و نه افزایش آن است. آن چیزی که دشمن از آن سود می‌برد. حذف نیروی کشش مذهبی و تبدیل جامعه به یک جامعه سکولار است. در جامعه اینچنینی البته برهنگی قطعاً افزایش پیدا میکند اما هدف اصلی از بین بردن ارزش دین به عنوان یک ارزش غیر سازنده است. هدف اصلی توسعه سکولاریسم است. در جامعه سکولار ایده‌آل وضعیت پوشش به صورت زیر است. (هدف ایجاد ناحیه صورتی است) توزیع سبز(برهنگی زیاد) و یا آبی (پوشیدگی بهتر) هیچ کدام هدف اصلی نیستند. هر چند در نهایت حرکت به سمت توزیع سبز می‌باشد. اما گناه اصلی فراموش کردن دین است نه برهنگی یا پوشیدگی.

دشمن چگونه به این هدف‌می‌رسد (راهبرد)

دشمن برای افزایش پهنای پذیرش پوشش در جامعه دو مسیر اصلی را طی می‌کند.

1. پهن کردن نمودار و ایجاد بیشتر نمونه‌های بد پوشش‌ و کاهش نمونه‌های با پوشش اسلامی . این طرح با‌گذشت زمان و کاهش حساسیت( امر به معروف و نهی از منکر) بیشتر به چشم می‌آید.
2. تقبیح ارزش‌های غیر سکولار با استفاده از پروپاگاندا (بحران پیش رو و بخش تذکر دهنده این تحلیل)
3. افزایش هزینه حرکت مد به سمت اسلام و کاهش هزینه حرکت مد به سمت نفسانیات (طرح سنتی دشمن در طول چند ده سال گذشته)
   

   راهبرد توزیع پراکندگی

   در این راهبرد نه تغییر مکان مد مهم است و نه نگاه افراد. صرفاً با ایجاد تنوع در عرف های مورد پذیرش در جامعه عرف نهایی جامعه پهن تر خواهد شد. برای این کار دشمن دو مجموعه را هدف قرار داده. یکی کم کردن افراد با پوشش مناسب اسلامی (هر چه پوشش بیشتر اهمیت بیشتر) و دیگری افراد با پوشش پایین‌تر از مد. پس بر خلاف تصور می‌بینیم افراد چادری یکی از گروه‌های مهم در این راهبرد هستند.

   راهبرد تقبیح ارزش‌های غیر سکولار

   همانطور که گفتیم در جامعه اسلامی پذیرش پوشش در جامعه بر اساس دین می‌باشد. این دیدگاه در بخش خرد به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. برای این موضوع بیشترین عمل‌کرد دشمن در قالب تبلیغات، فتنه و ایجاد تصورات باطل و سو استفاده از ضعف سیستم تبلیغی مسلمانان متمرکز است. اما به تجربه تاریخ گاهی دشمن از دعوای سنت و مدرنتیه و عدم پذیرش دسته‌ای از پراکندگی با اختلاف زیاد اقدام به پروپاگاندا و تقبیح ارزش‌های دینی و مظلوم نمایی افراد نافی ارزش‌های دینی می‌کند. درگیری اخیر یالثارات نشان دهنده وجود این نقطه‌ها می‌باشد. عدم توفیق دولت در برخورد سیستمی با افراد خارج از عرف عمومی نیز به راحتی این موضوع را تشدید خواهد کرد. اثر گذاری این موضوع به صورت برهه‌ای و ناگهانی بوده و می‌تواند اثرات زیان‌بار و مخربی داشته باشد.

   راهبرد افزایش هزینه

   همانطور که گفتیم در نقطه مد نیروهای مختلف یکدیگر را خنثی کرده‌اند و به نوعی تعادل برقرار شده است. اختلاف پراکندگی در سمت راست و چپ مد به گونه‌ای است که کشش مشخصی به هیچ سمت وجود ندارد. دشمن با روش‌های مختلف هزینه حضور در مد را افزایش داده و به صورت بسیار جزئی مد را به سمت بد پوشی منتقل می‌کند. این موضوع در نهایت منجر به پهن تر شدن نمودار می‌گردد. چرا که در بخش پوشش اسلامی این افزایش هزینه به دلیل کشش دینی جبران می‌شود. اما در بخش مد این موضوع مؤثر واقع می‌شود. جالب این است که در این روش جمعیت افراد با پوشش اسلامی تغییر خاصی نمی‌کند.

   نحوه مقابل با راهبرد توزیع پراکندگی

   در این روش دشمن با کم نشان دادن ارزش پوشش اسلامی و تبلیغات رسانه‌ای سعی میکند که دو گروه با پوشش اسلامی و گروه بد پوشش را با تغییر جمعیت مواجه کند.

   روش مقابله با این مسیر همان روشی است که اکثر ما در حوزه پوشش به آن اعتقاد داریم یعنی ارج دادن به پوشش اسلامی (که مورد غفلت واقع شده) و کم ارزش نشان دادن بد پوشی (که با روش بسیار بدی اما از دیرباز در حال اجرا است).

   در نتیجه با این روش می‌توان پراکندگی جمعیت را به صورت فشرده تغییر داد. در این روش برخورد به شیوه ایجابی می‌باشد.

مقابله با راهبرد تقبیح ارزش‌های غیر سکولار

مقابله با این راهبرد نیاز به رفتار صلبی و سیستمی دارد. در حال حاضر از نظر بنده مهمترین نیاز در موضوع مبارزه با بدپوشی همین مقابله است. چرا که احتمال تبدیل یک رفتار نادقیق و یک برخورد غیر درست به یک بحران اجتماعی و مظلوم نمایی و تقبیح ارزش‌های دینی از طرف رسانه‌ها و جریانات مؤثر ضد اسلامی بسیار زیاد است.

برای این موضوع باید به افراد جامعه این اعتماد داده شود که با افراد خارج از محدوده عرف (و نه محدوده دین) به صورت مناسب برخورد می‌شود. و واقعاً با افرادی که خارج از عرف (و چه بسا به تحریک جریانات معاند) برخورد مناسب صلبی صورت خواهد گرفت. در حقیقت با این کار کشش قانونی به اندازه‌ای به کمک کشش اجتماعی می‌آید که مانع از جریان دادن نفسانیات به افراد خواهد شد.

مقابله با راهبرد افزایش هزینه

برای مقابله با این راهبرد لازم است دولت با ابزارهای پشتیبانی لازم شرایط را برای حفظ خط مد و ترجیحاً سوق دادن آن به سمت ارزش‌های اسلامی ایجاد کند.

در سال‌های اخیر در قالب نمایشگاه‌های مد و پوشاکل اسلامی شاهد این موضوع بوده ایم.

البته علاوه بر جامعه رفتار پشتیبانی زیر سیستم‌ها هم مؤثر است. برای مثال مدرسه‌ها در لباس فرم خود تغییرات روز را اعمال کنند یا دانشگاه‌ها شرایط لازم را برای خوش پوشی افراد با پوشش مناسب فراهم آورند.

مشاهده فایل اصلی ترسیم وضعیت پوشش در جامعه با نگاه کلان

ترسیم وضعیت پوشش در جامعه-نگاه کلان