وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ ۖ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِيرِ(۵) وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ(۶) إِذَا أُلْقُوا فِيهَا سَمِعُوا لَهَا شَهِيقًا وَهِيَ تَفُورُ(۷)تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ ۖ كُلَّمَا أُلْقِيَ فِيهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ (۸)قَالُوا بَلَىٰ قَدْ جَاءَنَا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنَا وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ كَبِيرٍ(۹) وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ (۱۰)

ما آسمان فرودين را به چراغ‌هايى بياراستيم و آن چراغ‌ها را وسيله راندن شياطين گردانيديم و برايشان شكنجه آتش سوزان آماده كرده‌ايم و بر آنان که به خدای خود کافر شدند عذاب جهنّم که بسیار بد منزلگاهی است مهیّاست. چون در جهنم افكنده شوند، به جوش آيد و بانگ زشتش را بشنوند، نزديك است كه از خشم پاره‌پاره شود و چون فوجى را در آن افكنند، خازنانش گويندشان: آيا شما را بيم‌دهنده‌اى نيامد؟ گويند: چرا، بيم‌دهنده آمد ولى تكذيبش كرديم و گفتيم: خدا هيچ چيز نازل نكرده است؛ شما در گمراهى بزرگى هستيد و مى‌گويند: اگر ما مى‌شنيديم يا تعقل مى‌كرديم، اهل اين آتش سوزنده نمى‌بوديم. (استاد آیتی)

در ادامه بحث اختیار و تعریف کار خوب و روش رسیدن به مسیر درست به آیات زیبایی از سوره ملک اشاره می‌کنیم. هرچند ظاهر این سوره در ترسیم ما از جهنم بسیار موثر است اما اگر دقیق نگاه کنیم می‌بینیم که در همین آیات چه نکته‌های جالبی از دلایل اشتباه انسان‌ها و رسیدنشان به عذاب جهنم آمده است.
در این سوره از قطعیت ملکیت خداوند بر تمام عالم گفته شد و در آیات ابتدایی به پیچیدگی خلقت می‌پردازد که در شبایه های قبلی به آن اشاره شده است. این نظام بدون ذره‌ای تردید در مقابل چشمان شماست؛ اما اینکه می‌گوید آسمان‌ دنیا را با ستارگان تزئین نمودیم و آن‌ها را وسیله‌ای برای رد شیطان‌ها قرار دادیم.
در فضای آیات قبلی به همان حجت بودن خلقت دنیا اشاره دارد که این‌ها چیزهایی است تا توجه شما را جلب کند (زینت) و در عین حال وسیله‌ای است برای طرد شیطان و همین‌ها که زینت هستند می‌توانند وسیله‌ای برای شعله‌کشیدن(سعیر) شوند و چون در ادامه به اصحاب سعیر اشاره کرده در نتیجه اشاره به آن‌ها به دوزخیان است.
شیاطین هم در اینجا کسانی هستند که دیگران را گمراه می‌کنند. یعنی در مقابل حرف‌های گمراه کننده این زینت‌های آسمانی را خلق کردیم تا با تفکر به آن خود را از گمراهی نجات دهید.
اگر در واژه‌های جهنم (چاه بسیار ژٰرف)، سعیر (شعله‌کشیدن آتش از درون جسم) شهیق (آه کشیدن در دم و نه بازدم یعنی انقدر درد عمیق باشد که شما حتی وقتی نفس به درون سینه می‌کشید هم فریاد بزنید) تفور (جوشیدن از درون) تمیز (فروپاشی از درون) همه این حالت‌ها از درون انسان حاصل می‌شود. یعنی در یک کلام آن عذاب چیزی نیست جز از نقصی درونی که به واسطه یک چیز حاصل شده که در ادامه می‌گوییم این افراد با این عذاب‌های وحشتناک مورد سوال خزانه‌داران آتش جهنم قرار می‌گیرند.
سوال می‌پرسند که شما مگر رسولی نداشتید که به شما حق را بگوید؟ پاسخ می‌دهند: بله داشتیم اما انکار کردیم. گفتیم از سمت خدا هیچ چیز نیامده و شما رسولان در گمراهی بزرگ هستید! (دقت کنید این استدلال در دنیای امروز چقدر رایج است که خداوند هیچ چیزی نفرستاده)
در ادامه در حالی که جهنمیان به اشتباه خود واقف هستند سخنی می‌گویند که برای ما بسیار بسیار آموزنده است. چیزی است که ما را از گمراهی به هدایت می‌رساند.
اگر گوش می‌کردیم و فکر می‌کردیم امروز از دوزخیان نبودیم. بدیهی است که منظور از گوش کردن اطاعت محض بی چون و چرا نیست بلکه شنیدن مطالب مختلف و تحلیل و تفکر در خصوص آن است و الا نمی‌گفت اگر گوش می‌کردیم و تعقل می‌کردیم.
این تعقل کردن همه منظور ما از بیان این آیات بود. هیچ چیزی جز عقل نیست که بتواند شما را به حقیقت هستی و درستی آنچه از سمت خداوند به سوی شما آمده است آشنا کند.
پی‌نوشت:‌خداوند رحمت کند مرحوم استاد آیتی را، دنیا را به زیبایی به فروردین ترجمه کردند.